Σε ολόκληρο τον κόσµο, η «Δικανική Ψυχιατρική», αποτελεί ένα συνεχώς αναπτυσσόµενο κλάδο της ιατρικής. Η ανάπτυξη αυτή δεν είναι τυχαία αλλά προϊόν αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων. Σε αυτούς περιλαµβάνονται η µεταβολή της στάσης της κοινωνίας προς τον ψυχικά πάσχοντα και την αντιµετώπισή του από το ίδρυµα στην κοινότητα, η ενδεχόµενη επικινδυνότητα που συνεπάγεται µια τέτοια διαφοροποίηση, ο εντοπισµός των πιθανών θυµάτων µιας βλαπτικής συµπεριφοράς, η θεραπεία των ψυχικών τραυµάτων στις περιπτώσεις που η βλάβη δεν προληφθεί κ.ο.κ.
Περισσότερο όµως απ’ όλους αυτούς τους παράγοντες, η ίδια η αύξηση της ατοµικής βίας που διαπιστώνεται σε παγκόσµιο επίπεδο και η ανάγκη κατανόησης των αιτίων που την προκαλούν καθώς επίσης και η δηµιουργία µεθόδων που θα µπορούσαν να την περιορίσουν είναι οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτή τη θεαµατική ανάπτυξη του κλάδου αυτού.
Η δικανική ψυχιατρική, αποτελεί εξειδίκευση της ψυχιατρικής µε αντικείµενο την εργασία του κλινικού σε ειδικά ψυχιατρικά νοσοκοµεία, φυλακές, κλινικές βίας, κλινικές θεραπείας θυµάτων σωµατικών και σεξουαλικών εγκληµάτων και τέλος τη διενέργεια ψυχιατροδικαστικών πραγµατογνωµοσυνών για ποινικές και αστικές υποθέσεις.

Περιεχόμενα
1 Εισαγωγή 1
1.1 Δικανική ψυχιατρική 2
1.2 Δικανική ψυχιατρική νοσηλευτική 5
2 Θυμός επιθετικότητα και εγκληματικότητα 7
2.1 Γενικότητες 7
2.2 Υποκείμενα συναισθήματα και συμπεριφορές 9
2.3 Νευροεπιστήμες και καταλογισμός 12
3 Ψυχιατρική των σωφρονιστικών ιδρυμάτων 17
3.1 Σωφρονισμός και ποινή 17
3.2 Η κουλτούρα της φυλακής 19
3.3 Ψυχοπαθολογία στα σωφρονιστικά ιδρύματα 20
4 Ψυχιατρικές διαταραχές και εγκληματικότητα 22
4.1 Γενικότητες 22
4.2 Ψυχιατρικά διαταραγμένοι δράστες βίαιων εγκλημάτων 23
4.3 Σχιζοφρένεια 25
4.4 Διαταραχές του θυμικού 34
4.5 Διαταραχές της προσωπικότητας 39
4.6 Νοητική υστέρηση 44
4.7 Οργανικά ψυχοσύνδρομα 49
4.8 Ειδικά σύνδρομα 53
4.9 Ειδικές πληθυσμιακές ομάδες 55
5 Ανθρωποκτονία 69
5.1 Γενικότητες 69
5.2 Επιδημιολογικά στοιχεία 70
5.3 Σταθεροί και ευκαιριακοί παράγοντες που σχετίζονται με την ανθρωποκτονία 73
5.4 Έκθεση σε βίαια ερεθίσματα 75
5.5 Επιλογή του όπλου 75
5.6 Ψυχιατρικές απόψεις για την ανθρωποκτονία 77
5.7 Ανθρωποκτονίες με περισσότερα του ενός θύματα 79
5.8 Δράστες ανθρωποκτονιών κατά συρροή 80
5.9 Δράστες μαζικών ανθρωποκτονιών 83
5.10 Ανήλικοι δράστες μαζικών ανθρωποκτονιών 84
5.11 Δράστες ανθρωποκτονιών έξαψης 86
5.12 Δράστες λατρευτικών ανθρωποκτονιών 86
5.13 Ανθρωποκτονίες από επικίνδυνη οδήγηση 87
5.14 Ανθρωποκτονίες στο πλαίσιο τρομοκρατικών πράξεων 87
5.15 Θανατηφόρες και άλλες επιθέσεις πλην σεξουαλικών κατά ειδικών πληθυσμιακών ομάδων 88
6 Σεξουαλικά εγκλήματα (Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας) 98
6.1 Γενικότητες 98
6.2 Επιδημιολογικά στοιχεία 99
6.3 Σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων 100
6.4 Σεξουαλική κακοποίηση ενηλίκων 110
6.5 Λοιπές παραφιλικές συμπεριφορές 119
7 Ψυχοδραστικές ουσίες 121
7.1 Γενικότητες 121
7.2 Επιδημιολογικά στοιχεία σχετικά με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών στην Ελλάδα 124
7.3 Παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες και εγκληματικότητα 125
7.4 Οινόπνευμα και βία 148
7.5 Άλλες διαταραχές που σχετίζονται με την εξάρτηση 156
8 Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας της περιουσίας και κοινώς επικίνδυνα εγκλήματα 161
8.1 Γενικότητες 161
8.2 Εμπρησμοί και εμπρηστές 161
8.3 Κλοπή 165
9 Επικινδυνότητα 168
9.1 Γενικότητες 168
9.2 Οι «επικίνδυνοι» ασθενείς μετά την έξοδο από το νοσηλευτικό ίδρυμα 169
9.3 Ερευνητικά δεδομένα στην εκτίμηση της επικινδυνότητας 171
9.4 Κλινικές έναντι ασφαλιστικών μεθόδων 173
9.5 Πρόβλεψη της επικινδυνότητας 174
9.6 Εκτίμηση της αυτοκτονικής συμπεριφοράς 175
9.7 Εκτίμηση της δυνητικής επικινδυνότητας προς τρίτους 176
9.8 Διαχείριση της κρίσης 177
9.9 Βασική δομή μεθοδολογίας διαχείρισης κρίσης στην Ψυχιατρική 178
9.10 Παράγοντες αποτυχίας στην ακριβή πρόβλεψη της επικινδυνότητας 180
10 Στοιχεία θεραπευτικής ψυχιατρικά διαταραγμένων παραπτωματιών και βίαιων ασθενών 184
10.1 Ενδονοσοκομειακή βία και μέθοδοι αντιμετώπισής της 184
10.2 Το περιβάλλον του νοσηλευτικού ιδρύματος 185
10.3 Ο περιορισμός ως μέθοδος αντιμετώπισης του βίαιου ασθενούς: απομόνωση και καθήλωση 186
10.4 Το προσωπικό ως περιβάλλον 189
10.5 Μεθοδολογία προσέγγισης του βίαιου ασθενούς 190
10.6 Φαρμακευτική αντιμετώπιση του βίαιου ασθενούς 192
10.7 Ηλεκτροσπασμοθεραπεία σε επείγουσες καταστάσεις 192
10.8 Γενικές αρχές φαρμακευτικής αντιμετώπισης συνδρόμων που σχετίζονται με την εκδήλωση παθολογικής βίας 194
10.9 Ψυχοθεραπευτική προσέγγιση του βίαιου ασθενούς 194
10.10 Ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι 194
10.11 Χορήγηση ψυχοτρόπων φαρμάκων σε σωφρονιστικά καταστήματα 199
11 Ψυχιατρική και ποινικές διαδικασίες 201
11.1 Γενικότητες 201
11.2 Ιστορική πορεία της έννοιας της ικανότητας για καταλογισμό 204
11.3 Ικανότητα για καταλογισμό 207
11.4 Επιδημιολογικά στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Ένωση 211
11.5 Αξιολόγηση της ψυχικής υγείας του κατηγορουμένου ως τμήμα της ποινικής διαδικασίας 212
11.6 Μεθοδολογία εκτίμησης της ικανότητας καταλογισμού 216
11.7 Δομές για την εκτίμηση της ψυχικής νόσου στους παραβατικούς πληθυσμούς. Παρούσα κατάσταση – προτάσεις 223
11.8 Ο ψυχικά διαταραγμένος δράστης μετά τη διάγνωση της νόσου 226
11.9 Μετακίνηση από τη φυλακή στο ψυχιατρείο 226
11.10 Προβλήματα σχετικά με την αξιολόγηση της ψυχικής νόσου του διαταραγμένου εγκληματία 228
11.11 Ψυχική νόσος – ποινικό σύστημα και κοινωνικό σύνολο 228
12 Ψυχολογική αυτοψία 231
12.1 Γενικότητες 231
12.2 Μεθοδολογία της ψυχολογικής αυτοψίας θύματος και δράστη 233
13 Ψυχιατρική και αστικές διαδικασίες 243
13.1 Γενικότητες 243
13.2 Ικανότητα για δικαιοπραξία 243
13.3 Συναίνεση του ασθενούς στη θεραπεία 248
13.4 Ακούσια νοσηλεία 249
13.5 Ασθενείς υποκείμενοι σε δικαστική συμπαράσταση 250
13.6 Aμέλεια στην Ψυχιατρική 251
14 Ψυχιατροδικαστική πραγματογνωμοσύνη 254
14.1 Πραγματογνώμονες 254
14.2 Αξιολόγηση κατηγορουμένου για παράσταση σε δίκη 255
14.3 Η ψυχιατροδικαστική πραγματογνωμοσύνη 264
14.4 Διαγνώσεις στην Ψυχιατροδικαστική 267
14.5 Δομή σύνταξης έκθεσης ψυχιατροδικαστικής πραγματογνωμοσύνης 268
14.6 Διενέργεια πραγματογνωμοσύνης για αστικές δικαιοπραξίες 271
14.7 Πραγματογνωμοσύνη σε περίπτωση ατυχήματος 271
14.8 Ο πραγματογνώμονας στο δικαστήριο 272
15 Θέματα δεοντολογίας κατά την άσκηση της δικανικής ψυχιατρικής 275
15.1 Γενικότητες 275
15.2 Η ουδετερότητα του πραγματογνώμονα 277
15.3 Αντιμεταβίβαση κατά τη θεραπευτική αντιμετώπιση παραπτωματικών πληθυσμών 277
15.4 Το δικαίωμα στη θεραπεία 278
15.5 Ιατρικό απόρρητο 279
15.6 Πρόσβαση του ασθενούς στον ιατρικό του φάκελο 280
15.7 Προβλήματα δεοντολογίας σε ειδικές περιπτώσεις 281
15.8 Γραφείο και επιτροπή προστασίας των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές (σχετική νομοθεσία) 284
Βιβλιογραφία 288
Ευρετήριο 333