Οι αναβαθμίδες, οι κοινές πεζούλες, με πληθώρα τοπικών ονομάτων στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο, συνιστούν έναν ακόμη κόσμο που σταθερά σβήνει από το οπτικό μας πεδίο, και φευγαλέα θα απομακρύνεται από τη συλλογική μας μνήμη στις δεκαετίες που έρχονται. Κι όμως, μέχρι σχετικά πρόσφατα, οι αναβαθμίδες του Αιγαίου αποτέλεσαν για αιώνες, ακόμη και για χιλιετίες, απαράμιλλο εργαλείο διαχείρισης της γης και εξαιρετικό επίκουρο της ανθρώπινης επιβίωσης, παρέχοντας και διατηρώντας καλλιεργήσιμη τη γη, εμπλουτίζοντας το έδαφος με το ακριβό νερό της βροχής, συνιστώντας βάθρο ανάβασης στα απροσπέλαστα επικλινή, όπου ο άνθρωπος του Αιγαίου ετάχθη να ζει.
Πλαισιωμένο από τη μνήμη αναρίθμητων γενεών που το άγγιξαν και το αξιοποίησαν, το τοπίο αυτό φέρει δωρικά αποτυπωμένες πρωτότυπες, άριστα προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες παραγωγικές λύσεις που αποτελούν πρότυπα λαϊκής αρχιτεκτονικής και αισθητικής, μνημεία εντοπιότητας. Μαζί με τους ελαιώνες και τα ταπεινά φρύγανα, τους πετρόχτιστους οικισμούς και τις κυματιστές ακτές, συνιστούν το διαχρονικό τοπίο του Αιγαίου.
Η παρούσα ματιά δεν στοχεύει μόνο στην πρόκληση της μνήμης, αλλά, ει δυνατόν, στην πρόσκληση για δράση, θαρρώντας ότι η αναχαίτιση της βαθμιαίας αλλοίωσης του πολιτισμικού τοπίου του Αιγαίου είναι ακόμα δυνατή.

Περιεχόμενα
Πρόλογος – Ευχαριστίες Χiii
Η έρευνα για τις αναβαθμίδες του Αιγαίου 1
Αναβαθμίδες: εισαγωγική ιστορία και γεωγραφία 7
Ιστορικο-γεωγραφικές συντεταγμένες Δωδεκανήσων: από την θάλασσα στην ύπαιθρο χώρα 41
Το φυσικό περιβάλλον της Δωδεκανήσου 59
Το αναβαθμιδωμένο νησιωτικό τοπίο σε χάρτες 75
Το κοινωνικο-οικονομικό τοπίο 105
Το διαχρονικό πολιτισμικό τοπίο 187
8 Αναβαθμίδες και περιβάλλον 207
9 Ποιο μέλλον για τις αναβαθμίδες του Αιγαίου 217
Παράρτημα Ι: Κατάλογος πληροφορητών της έρευνας τoυ έτους 2000 229
Παράρτημα ΙΙ: Χαρτογραφικό – αεροφωτογραφικό υλικό έρευνας 230
Παράρτημα ΙΙΙ: Μεθοδολογία έρευνας 231
Παράρτημα Ιv: Η χλωρίδα των αναβαθμίδων 240
Παράρτημα v: Υπόμνημα χαρτών 243
Βιβλιογραφία 245
Φωτογραφικό υλικό 260
Ευρετήριο 261