«Το 1895, στις 8 Νοεμβρίου, ο Γερμανός φυσικός Wilhelm Conrad Roentgen ανακάλυψε ένα νέο είδος ακτίνων, οι οποίες είχαν τη δυνατότητα να αμαυρώνουν τη φωτογραφική πλάκα, ενώ αυτή βρισκόταν μέσα σε φωτοστεγές περίβλημα. Το νέο διαδόθηκε πολύ γρήγορα στην υπόλοιπη Ευρώπη και στις Η.Π.Α. και άρχισε να γίνεται άλογη χρήση αυτών, λόγω της άγνοιας των κινδύνων που διατρέχουν οι εκτιθέμενοι σε αυτές. Η άγνοια ήταν τόσο μεγάλη, ώστε στα καλά σαλόνια της εποχής εκείνης ήταν απαραίτητη και η παρουσία του φωτογράφου για την απεικόνιση των σκελετών των συνδαιτυμόνων και κυρίως του ωραίου φύλου.
Η πρώτη εφαρμογή των νέων ακτίνων για θεραπευτικούς σκοπούς αποδίδεται στον γιατρό I. Gilman από το Σικάγο. Ο φυσικός E. Gruber, ο οποίος αμέσως μετά την ανακάλυψη των ακτίνων αυτών (οι οποίες αργότερα, άγνωστο από ποιον, ονομάστηκαν ακτίνες X και ακόμη αργότερα μαζί με τις ακτίνες που εκπέμπονται από τα ραδιενεργά ισότοπα και την κοσμική ακτινοβολία ονομάστηκαν ιοντίζουσες ακτινοβολίες) πειραματιζόταν με αυτές, υπέστη έντονα εγκαύματα στο χέρι του και ζήτησε τη βοήθεια του ιατρού Gilman. O Gilman εξεπλάγη από το αποτέλεσμα των ακτίνων και αργότερα έστειλε στον Gruber μια ασθενή του που έπασχε από ανεγχείρητο καρκίνο του μαστού για να την ακτινοβολήσει. Φαίνεται πως αυτή ήταν η πρώτη εφαρμογή των ακτίνων για θεραπευτικούς σκοπούς.
Σήμερα οι ιοντίζουσες ακτινοβολίες χρησιμοποιούνται, για το καλό της ανθρωπότητας σε μια πληθώρα επιστημονών. Στην ιατρική, ακτίνες Χ χρησιμοποιούνται για να καταστήσουν διάφορα εσωτερικά όργανα οστά και να βοηθήσουν στη διάγνωση και στη θεραπεία πολλών νόσων. Επίσης, στην πυρηνική ιατρική χρησιμοποιούνται ακτινοβολίες από ραδιενεργά ισότοπα για τον ίδιο σκοπό».

Π. Β. Κυπαρισσιάδης

Περιεχόμενα
Πρόλογος vii
Κεφάλαιο 1 Γενικά περί ιοντιζουσών ακτινοβολιών
1.1 Εισαγωγή 1
1.2 Άτομο Δομή του ατόμου 3
1.3 Ραδιενέργεια και πυρηνικές αντιδράσεις 4
1.4 Ιοντίζουσες ακτινοβολίες 5
1.5 Γραμμικά εναποτιθέμενη ενέργεια 9
1.6 Σχετική Βιολογική Δραστικότητα 11
1.7 Μονάδες μέτρησης ακτινοβολίας 19
Κεφάλαιο 2 Αλληλεπίδραση μεταξύ ιοντιζουσών και ύλης
2.1 Εισαγωγή 23
2.2 Απορρόφηση ιοντιζουσών ακτινοβολιών 24
2.3 Κοινά χαρακτηριστικά ιοντιζουσών ακτινοβολιών 31
2.4 Δράση ιοντιζουσών ακτινοβολιών στο νερό 33
2.5 Άμεση και έμμεση δράση ιοντιζουσών ακτινοβολιών 35
Κεφάλαιο 3 Αποτελέσματα ιοντιζουσών ακτινοβολιών σε μοριακό και υποκυτταρικό επίπεδο
3.1 Εισαγωγή 41
3.2 Αποτελέσματα ιοντιζουσών ακτινοβολιών στις πρωτεΐνες 42
3.3 Αποτελέσματα ιοντιζουσών ακτινοβολιών στα νουκλεϊκά οξέα 43
3.4 Ανίχνευση των ακτινοπροκλητών βλαβών του DNA 53
3.5 Συνέπειες των βλαβών του μορίου του DNA 54
3.6 Βλάβες των μιτοχονδρίων 55
3.7 Βλάβες των λυσοσωμάτων 55
3.8 Βλάβες των ριβοσωμάτων 56
3.9 Βλάβες των μεμβρανών των κυττάρων 56
Κεφάλαιο 4 Αποκατάσταση των βλαβών του DNA
4.1 Eισαγωγή 57
4.2 Μηχανισμοί αποκατάστασης των ακτινικών βλαβών 60
4.3 Αποδείξεις ύπαρξης μηχανισμών αποκατάστασης των ακτινοπροκλητών βλαβών του DNA 65
4.4 Αποτελέσματα της ακτινοβόλησης του κυττάρου στη σύνθεση του DNA και καθυστέρηση της μιτωτικής διαίρεσης 67
4.4 Φύση και θέση του στόχου 69
Κεφάλαιο 5 Δράση των ιοντιζουσών ακτινοβολιών σε κυτταρικό επίπεδο
5.1 Εισαγωγή 82
5.2 Κυτταρικός κύκλος 82
5.3 Ακτινευαισθησία του κυττάρου στις διάφορες φάσεις του κύκλου 84
5.4 Δράση των ακτινοβολιών στα χρωμοσώματα 86
5.5 Μηχανισμοί σχηματισμού χρωμοσωματικών και χρωματιδικών ανωμαλιών 92
5.6 Σχέση μεταξύ της δόσης ιοντιζούσης ακτινοβολίας και των χρωμοσωματικών ανωμαλιών 95
Κεφάλαιο 6 Τροποποίηση της ακτινικής βλάβης
6.1 Εισαγωγή 97
6.2 Φυσικοί τροποποιητικοί παράγοντες 98
6.3 Βιολογικοί τροποποιητικοί παράγοντες 104
6.4 Χημικοί τροποποιητικοί παράγοντες 105
6.5 Ακτινοπροστατευτικοί παράγοντες 118
Κεφάλαιο 7 Κυτταρικός θάνατος Καμπύλες επιβίωσης
7.1 Εισαγωγή 121
7.2 Φύση και ορισμός του κυτταρικού θανάτου 121
7.3 Καμπύλες επιβίωσης 123
7.4 Μορφές καμπυλών επιβίωσης 125
7.5 Περιγραφή καμπυλών επιβίωσης 130
7.6 Γραμμικό τετραγωνικό πρότυπο 133
Κεφάλαιο 8 Δράση των ιοντιζουσών ακτινοβολιών στον οργανισμό Ακτινικά σύνδρομα
8.1 Εισαγωγή 139
8.2 Πρόδρομο ακτινικό σύνδρομο 142
8.3 Οξεία ακτινική νόσος 143
8.4 Οξέα ακτινικά σύνδρομα στον άνθρωπο 152
Κεφάλαιο 9 Τοπική ακτινοβόληση ιστών και οργάνων
9.1 Εισαγωγή 155
9.2 Δράση επί των κατ' ιδίαν ιστών και οργάνων 156
Κεφάλαιο 10 Όψιμα αποτελέσματα ιοντιζουσών ακτινοβολιών
10.1 Εισαγωγή 185
10.2 Βράχυνση της διάρκειας ζωής 185
10.3 Καρκινογέννηση 192
10.4 Θεωρίες καρκινογέννησης 195
10.5 Εκτίμηση του κινδύνου ανάπτυξης ακτινοπροκλητού καρκίνου και δεδομένα στον άνθρωπο 198
Κεφάλαιο 11 Όψιμα αποτελέσματα των ιοντιζουσών ακτινοβολιών Γενετικές αλλαγές
11.1 Εισαγωγή 211
11.2 Γονιδιακές μεταλλάξεις 213
11.3 Χρωμοσωματικές ανωμαλίες 214
11.4 Σχετικός και απόλυτος κίνδυνος μετάλλαξης 216
11.5 Γενετικά αποτελέσματα των ιοντιζουσών ακτινοβολιών στον άνθρωπο 218
Κεφάλαιο 12 Δράση των ιοντιζουσών ακτινοβολιών στο έμβρυο
12.1 Εισαγωγή 221
12.2 Διακοπή της κύησης 230
Κεφάλαιο 13 Η κλασματοποίηση της ακτινοβολίας στην ακτινοθεραπεία
13.1 Εισαγωγή 233
13.1 Κλασματοποιημένα ακτινοθεραπευτικά σχήματα 235
Βιβλιογραφικές πηγές 239
Ευρετήριο 241