Το εγχειρίδιο αυτό, που απευθύνεται κυρίως στους φοιτητές αλλά και στους ειδικευομένους ιατρούς, αποτελεί την πρώτη προσπάθεια διατύπωσης του αντικειμένου της Ιατρικής των Μεταγγίσεων στην ελληνική βιβλιογραφία.
Αναφέρεται συνοπτικά στη διαδικασία συλλογής (απλής ή με αιμαφαίρεση) και επεξεργασίας του αίματος, στην περιγραφή και στις ενδείξεις χορήγησης των παραγώγων αίματος και των πρωτεϊνών του πλάσματος, στα αντιγόνα των κυττάρων του αίματος και στα αντισώματα, καθώς και στους αυξητικούς αιμοποιητικούς παράγοντες.
Έμφαση δίνεται στον τρόπο με τον οποίο αποφασίζεται και μεθοδεύεται το αίτημα προς την αιμοδοσία για χορήγηση αίματος, καθώς και στις ενδείξεις αλλά και τη διαδικασία μετάγγισης, που απαιτεί σοβαρή αντιμετώπιση τόσο από το ιατρικό όσο και από το νοσηλευτικό προσωπικό.

Περιεχόμενα
Πρόλογος v
1 Ιστορία της μετάγγισης αίματος
2 Ιστορία της αιμοδοσίας και μετάγγισης στην Ελλάδα
3 Αιμοδότες συλλογή αίματος
Προσέλκυση εθελοντών αιμοδοτών 10
Δημογραφικά χαρακτηριστικά αιμοδοτών 11
Κίνητρα αιμοδοτών 12
Η εξέταση του αιμοδότου 12
Λήψη ιστορικού 13
Φυσική εξέταση 13
Δότες αυτόλογου αίματος 16
Δότες αιμαφαίρεσης 16
Δότες μυελού οστών 16
Συλλογή αίματος 17
Αντιδράσεις κατά την αιμοληψία 20
4 Παράγωγα αίματος
Διαχωρισμός αίματος σε παράγωγα 25
Αντιπηκτικά και συντηρητικά διαλύματα 26
Αλλοιώσεις των στοιχείων του αίματος κατά τη συντήρηση 27
Συμβατότητα των παραγώγων αίματος 29
Χορήγηση παραγώγων αίματος 29
Αίμα ερυθρά αιμοσφαίρια 30
Ολικό αίμα 30
Συμπυκνωμένα ερυθρά αιμοσφαίρια 30
Συμπυκνωμένα ερυθρά με μειωμένα λευκά 31
Πλυμένα ερυθρά αιμοσφαίρια 32
Κατεψυγμένα ερυθρά αιμοσφαίρια 33
Αιμοπετάλια 34
Πολυμορφοπύρηνα λευκά 36
Κατεψυγμένο πλάσμα 36
Κρυοΐζημα 38
Πρωτεΐνες πλάσματος 39
Λευκωματίνη 40
Ανοσοσφαιρίνες 40
Συμπυκνωμένος παράγων VIII (αντιαιμορροφιλικός) 41
Αντιθρομβίνη ΙΙΙ (ΑΤ ΙΙΙ) 41
Α1 αντιθρυψίνη 42
5 Συστήματα ομάδων αίματος κλινική σημασία
Συστήματα ΑΒΟ Ηh 45
Δομή και γενετική των αντιγόνων ΑΒΟ Ηh 45
Aντισώματα του συστήματος ΑΒΟ 48
ΑΒΟ ασυμβατότητα 49
Επιλογή παραγώγων για μετάγγιση με βάση το σύστημα ΑΒΟ 50
Σύστημα Rhesus 50
Δομή και γενετική των αντιγόνων του συστήματος Rhesus 50
Aντισώματα στο σύστημα Rhesus 52
Επιλογή αίματος για μετάγγιση με βάση το σύστημα Rhesus 54
Άλλα αντιγονικά συστήματα των ερυθροκυττάρων 54
Σύστημα Kell 55
Σύστημα Duffy 56
Σύστημα Kidd 56
Σύστημα MNS 56
Σύστημα Lewis 57
Σύστημα Ii 57
Σύστημα P 58
Άτομα με σπάνιες ομάδες αίματος 58
Μείζον σύστημα ιστοσυμβατότητας Σύστημα HLA 59
Δομή και λειτουργία του συστήματος HLA 59
6 Διαδικασίες που προηγούνται της μετάγγισης αίματος
Α. Στην Κλινική 64
Ενημέρωση ασθενούς 64
Γραπτή αιτιολόγηση της μετάγγισης στο ιστορικό 64
Αίτηση για έλεγχο συμβατότητας 64
Δείγμα αίματος για έλεγχο συμβατότητος 65
Αίτηση αίματος για προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις 65
Επείγουσα αίτηση για μετάγγιση 66
Β. Στο εργαστήριο 66
Δείγματα αίματος για συμβατότητα 66
Προσδιορισμός της ομάδος ΑΒΟ 67
Προσδιορισμός Rhesus 67
Έλεγχος αντισωμάτων 68
Χαρακτηρισμός αντισωμάτων 69
Δοκιμασία συμβατότητος 69
Ορολογική 69
Με ηλεκτρονικό υπολογιστή 72
Δοκιμασία αντισφαιρινικού ορού (coombs) 72
Άμεση δοκιμασία 72
Έμμεση δοκιμασία 73
Προβλήματα συμβατότητος 73
In vivo συμβατότητα 73
Μετάγγιση παραγώγων αίματος 74
Παρακολούθηση ασθενούς 75
Διάρκεια μετάγγισης 75
Φίλτρο κατακράτησης λευκοκυττάρων 75
Προθέρμανση παραγώγων 76
7 Κριτήρια μετάγγισης παραγώγων αίματος
Μετάγγιση ερυθρών αιμοσφαιρίων 79
Φυσιολογική προσαρμογή στην αναιμία 79
Ασθενείς με χρόνια αναιμία 80
Αιμοσφαιρινοπάθειες 81
Μεσογειακή αναιμία 81
Δρεπανοκυτταρική αναιμία 81
Στερητικές αναιμίες 82
Αναιμία χρονίας νόσου 82
Αναιμία ανοσιακής αιτίας 82
Μαζική μετάγγιση – Επιπλοκές 83
Μετάγγιση αιμοπεταλίων 86
Ασθενείς με ουραιμία και αιμορραγική διάθεση 88
Περιεγχειρητική χορήγηση αίματος 88
Οδηγός μετάγγισης στη χειρουργική 89
Μετάγγιση σε οξεία απώλεια αίματος 89
Άμεση αντιμετώπιση οξείας αιμορραγίας 91
Μετάγγιση σε περιπτώσεις μαιευτικής αιμορραγίας 92
Πρόληψη διαταραχών αιμόστασης στον χειρουργικό ασθενή 92
Μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων 93
8 Αιμαφαίρεση
Αρχές της διαδικασίας 96
Μεθοδολογία αφαίρεσης 97
Εφαρμογές αφαίρεσης 98
Συλλογή παραγώγων αίματος 98
Αιμοπεταλιοαφαίρεση 99
Λευκαφαίρεση 100
Ερυθροκυτταραφαίρεση 101
Συλλογή προγονικών αιμοποιητικών κυττάρων 102
Πλασμαφαίρεση 104
Θεραπευτική αιμαφαίρεση 105
Φροντίδα ασθενών 108
Φλεβική πρόσβαση 108
Θεραπευτική πλασμαφαίρεση 109
Επιλογή υγρών αντικατάστασης 110
Ενδείξεις πλασμαφαίρεσης 111
Σύνδρομο υπεργλοιότητος 111
Βαρειά μυασθένεια 111
Σύνδρομο Guillain – Barrι 112
Θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα/ουραιμικό αιμολυτικό σύνδρομο 113
Σύνδρομο Goodpasture 114
Ανοσοπροσρόφηση 114
Θεραπευτική κυτταροαφαίρεση 115
Παρενέργειες αιμαφαιρέσεων 117
9 Οι επιπλοκές της μετάγγισης
Γενικά μέτρα για την πρόληψη των αντιδράσεων 123
Επιβεβαίωση της ταυτότητας του ασθενούς 123
Αντιμετώπιση αντιδράσεων στη μετάγγιση 124
Αιμολυτικές αντιδράσεις 124
Οξεία αιμολυτική αντίδραση 124
Επιβραδυνόμενη αιμολυτική αντίδραση 127
Πυρετικές αντιδράσεις (μη αιμολυτικές) 127
Αλλεργικές αντιδράσεις 128
Μη καρδιογενές πνευμονικό οίδημα 130
Αντίδραση μοσχεύματος κατά ξενιστού μετά μετάγγιση 130
Μετά μετάγγιση πορφύρα 132
Μικροβιακή μόλυνση των παραγώγων 132
Κυκλοφορική επιβάρυνση (Transfusion associated circulatory overload taco) 133
Αιμοσιδήρωση 133
Ανοσοκαταστολή 134
Διερεύνηση των παρενεργειών της μετάγγισης 134
10 Λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται με τη μετάγγιση
Εργαστηριακός έλεγχος του συλλεγομένου αίματος 139
Ιογενείς λοιμώξεις 140
Ηπατίτιδες 140
Ηπατίτιδα Β 140
Ηπατίτιδα C 141
Σύνδρομο επίκτητης ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας 143
Κυτταρομεγαλοϊός 144
Άλλα μεταδιδόμενα με το αίμα νοσήματα 145
Σύφιλη 145
Ελονοσία 145
Τρυπανοσωμίαση 146
Νόσος Creutzfeld-Jacob (CJD) 146
11 Αιμολυτική νόσος νεογνού μεταγγίσεις νεογνών
RH Αιμολυτική νόσος νεογνού 150
Παθογένεια 150
Διάγνωση – αντιμετώπιση 151
Αμνιοκέντηση 152
Ενδομήτρια μετάγγιση 152
Αφαιμαξομετάγγιση 153
Πρόληψη της αιμολυτικής νόσου του νεογνού 154
Ενδείξεις χορήγησης anti-Rh ανοσοσφαιρίνης 155
Ανίχνευση εμβρυομητρικής αιμορραγίας 155
ΑΒΟ αιμολυτική νόσος 156
Αιμολυτική νόσος άλλης αιτιολογίας 157
Μεταγγίσεις παραγώγων στα νεογνά 158
Νεογνική αλλοάνοση θρομβοπενία 160
Νεογνική αλλοάνοση ουδετεροπενία 160
12 Αυξητικοί αιμοποιητικοί παράγοντες στην ιατρική των μεταγγίσεων
Ερυθροποιητίνη 165
Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια 165
Αναιμία χρόνιας νόσου 166
AIDS 166
Αναιμία πρόωρων νεογνών 166
Αυξητικός παράγων των κοκκιοκυττάρων 167
Θρομβοποιητίνη 168
In vitro χρήση των αυξητικών αιμοποιητικών παραγόντων 169
13 Μέθοδοι αποφυγής της μετάγγισης ομόλογου αίματος
Αυτόλογη μετάγγιση με προκατάθεση 172
Ισοογκαιμική αιμoαραίωση 173
Διεγχειρητική συλλογή αίματος 174
Μετεγχειρητική συλλογή αίματος για αυτομετάγγιση 175
Περιεγχειρητική χορήγηση ερυθροποιητίνης 175
14 Μεταμόσχευση μυελού οστών (ΜΜΟ)
Αλλογενής μεταμόσχευση μυελού οστών (ΜΜΟ) 181
Διαδικασία ΜΜΟ 181
Μεταμόσχευση προγονικών αιμοποιητικών κυττάρων περιφερικού αίματος (ΠΑΚ) 182
Μεταμόσχευση κυττάρων ομφαλίου λώρου 184
15 Διαταραχές αιμόστασης
Διαταραχές των αγγείων 188
Διαταραχές αιμοπεταλίων 189
Διαταραχές παραγόντων πήξεως 189
Φυσιολογικά αντιπηκτικά και ινωδόλυση 190
Μεταγγισιοθεραπεία σε συγγενή ή επίκτητη αιμορραγική διάθεση λόγω διαταραχών πήξεως 191
Επίκτητες διαταραχές πήξεως 192
Συγγενείς διαταραχές πήξεως 193
Έλλειψη παράγοντα VIII 193
Έλλειψη παράγοντα ΙΧ 194
Υποϊνωδογοναιμία 194
Νόσος von Willebrand 195
16 Θεραπευτική ρήση ανοσοσφαιρινών
Ενδείξεις χορήγησης ανοσοσφαιρινών ενδομυϊκώς 199
Eνδείξεις χορήγησης ενδομυϊκώς 199
Παρενέργειες στην ενδομυϊκή χορήγηση ανοσοσφαιρινών 200
Ενδείξεις χορήγησης ενδοφλεβίως 201
Πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες 201
Δευτεροπαθής ανοσοανεπάρκειες 201
Αιματολογικές/Ογκολογικές παθήσεις 201
Νεφρωσικό σύνδρομο/Εντεροπάθεια με απώλεια πρωτεΐνης 202
Aσθενείς της ΜΕΘ: Τραύμα/Shock/Εγχειρήσεις 202
Πρόωρα νεογνά 202
Μεταμόσχευση μυελού οστών (ΜΜΟ) 202
Εγκαύματα 203
Λοιμώξεις 203
Ανοσοτροποποιητική δράση ανοσοσφαιρινών 204
Σύνδρομο Kawasaki 204
Iδιοπαθής Θρομβοπενική Πορφύρα (ΙΘΠ) 204
Σύνδρομο Guillain – Barri 205
Παρενέργειες των ενδοφλεβίως χορηγουμένων ανοσοσφαιρινών 205
17 Διαλύματα για αύξηση του όγκου αίματος
Κρυσταλλοειδή 208
Ισότονα 208
Υπέρτονα 209
Κολλοειδή 209
Συνθετικά κολλοειδή 209
Δεξτράνες 210
Διαλύματα ζελατίνης 211
Διαλύματα υδροξυαιμθυλοαμύλου 211
Λευκωματίνη 212
Ενδείξεις χορήγησης λευκωματίνης 212
Υποκατάστατα ερυρθών αιμοσφαιρίων 213
Διαλύματα αιμοσφαιρίνης 214
Φθοριοϋδρογονάνθρακες (συνθετικό αίμα) 215
18 Ποιοτικός έλεγχος στη μεταγγισιοθεραπεία
Ποιοτικός έλεγχος στην αιμοδοσία 219
Ποιοτικός έλεγχος στη μετάγγιση 220
Προσεγγίσεις για τη βελτίωση της μεταγγισιοθεραπείας 221
Νοσοκομειακή επιτροπή ιατρικής των μεταγγίσεων 222
19 Γονιδιακή θεραπεία ο ρόλος της αιμοδοσίας
Μεταφορά γονιδίων σε προγονικά αιμοποιητικά κύτταρα (ΠΑΚ) 227
Ευρετήριο 229