«Η εκπόνηση του παρόντος βιβλίου οφείλεται κυρίως στην ανάγκη των σπουδαστών της Ιατρικής να χρησιμοποιούν ένα αυτοτελές βοήθημα προς ολοκλήρωση της κατάρτισής τους στις φυσικές μεθόδους εξέτασης του ασθενούς, τις οποίες διδάσκονται, θεωρητικά και πρακτικά, στις φροντιστηριακές ασκήσεις της Παθολογικής Προπαιδευτικής Κλινικής του Πανεπιστημίου. Παράλληλα, όμως, κρίθηκε ότι αυτό το βοήθημα θα απέβαινε χρήσιμο και για τη συμπλήρωση της βιβλιοθήκης των ιατρών, ιδίως των νεοτέρων, και γι’ αυτό τα πραγματευόμενα θέματα πραγματεύτηκαν κατά τρόπον ώστε πρώτον να καλύπτεται, όσο το δυνατόν περισσότερο, η συνθετική πρακτική εφαρμογή των γνώσεων της Ειδικής Νοσολογίας, δεύτερον να τονίζεται η διαγνωστική σημασία των διά των φυσικών μεθόδων εξέτασης των διαπιστωμένων εκδηλώσεων των νόσων και τρίτον να εξαίρεται η σπουδαιότητα της καλλιέργειας και ανάπτυξης της κλινικής παρατηρητικότητας του ιατρού.
Η ευνοϊκή υποδοχή, της οποίας έτυχε η πρώτη έκδοση του βιβλίου αυτού εκ μέρους τόσο των ιατρών όσον και των σπουδαστών της Ιατρικής, δικαίωσε τη φιλοδοξία και ελπίδα μας, ότι προσφέρουμε ένα βοήθημα χρήσιμο για την πληρέστερη κλινική κατάρτιση των ιατρών της χώρας μας. Η ταχεία εξάντληση των αντιτύπων της πρώτης έκδοσης και οι ευμενείς κρίσεις περί της χρησιμότητας του παρόντος βιβλίου αποτέλεσαν δικαίωση της μακράς και επίπονης εργασίας, την οποία απαίτησε η συγγραφή αυτού. Μπορούμε, λοιπόν, να παραδώσουμε στο ιατρικό κοινό τη δεύτερη έκδοση, με μεγαλύτερη πεποίθηση για τη χρησιμότητα του βιβλίου αυτού».

Ι. Κρικέλης

Περιεχόμενα
Εισαγωγή 1
Κεφάλαιο I
Το ιστορικό του ασθενούς 5
Γενικές παρατηρήσεις 5
Στοιχεία ιστορικού 7
Σχήμα ιστορικού 8
Υπόδειγμα φύλλου ιστορικού 17
Κεφάλαιο II
Ο πυρετός 20
Ρύθμιση της θερμοκρασίας 20
Θερμομέτρηση 21
Παθογένεια του πυρετού 23
Τύποι του πυρετού 24
Συνοδό του πυρετού συμπτώματα 31
Κεφάλαιο III
Γενική επισκόπηση 34
Γενικές παρατηρήσεις 34
Ανάστημα 36
Θρέψη και σωματικό βάρος 40
Αύξηση σωματικού βάρους 40
Απώλεια σωματικού βάρους 45
Ιδιοσυστασικός τύπος 47
Θέση και στάση του ασθενούς 50
Κινήσεις και βάθισμα 55
Ακούσιες κινήσεις 55
Βάδισμα 59
Δέρμα 63
Κατάσταση του δέρματος 63
Οίδημα 65
Υποδόριο εμφύσημα 74
Χροιά του δέρματος 75
Κίτρινη χροιά του δέρματος 78
Μελανοδερμία 82
Μεταλλικές χρώσεις του δέρματος 86
Ερυθρότητα του δέρματος 89
Κυάνωση 90
Ωχρότητα του δέρματος 95
Εξανθήματα 98
Επισκόπηση της κεφαλής 108
Σχήμα και μέγεθος της κεφαλής 108
Κόμη και τρίχωση του προσώπου 111
Το πρόσωπο 114
Οι οφθαλμοί 129
Τα χείλη 139
Η ρίνα 142
Τα αυτιά 145
Σιελογόνοι αδένες 148
Ψηλάφηση επίκρουση και ακρόαση της κεφαλής 150
Επισκόπηση του τραχήλου
Σχήμα συμμετρικότητα και κινητικότητα του τραχήλου 152
Λάρυγγας και τραχεία 154
Θυρεοειδής αδένας 155
Τραχηλικοί λεμφαδένες 159
Αγγεία του τραχήλου 164
Κεφάλαιο IV 165
Εξέταση των άκρων
Μεταβολές των διαστάσεων των άκρων 165
Άκρα χέρια και πόδια 168
Πληκτροδακτυλία ή Ιπποκρατικοί δάκτυλοι 170
Παραμορφώσεις των άκρων 172
Εξανθήματα των άκρων 178
Νύχια 180
Αγγεία και ανωμαλίες των άκρων 183
Εξέταση των αρθρώσεων 187
Χαρακτηριστικά των αρθροπαθειών 189
Αναπνευστικό σύστημα 195
Συμπτώματα νόσων του αναπνευστικού συστήματος 195
Φτάρνισμα 195
Ρινική απέκκριση και επίσταξη 196
Βήχας 196
Απόχρεμψη 200
Αιμόπτυση ή πνευμονορραγία 202
Δύσπνοια 204
Θωρακικός πόνος 206
Γενικά συμπτώματα 212
Φυσική εξέταση του αναπνευστικού συστήματος 213
Γενική επισκόπηση 213
Επισκόπηση του θώρακα 213
Τοπογραφία του θώρακα 214
Φυσιολογικά χαρακτηριστικά του θώρακα 219
Μεταβολές του σχήματος του θώρακα 220
Συγγενείς ανωμαλίες 221
Αμφοτερόπλευρες ανωμαλίες 221
Ετερόπλευρες ανωμαλίες 226
Το δέρμα του θώρακα 229
Επισκόπηση των μαστών 231
Επισκόπηση της αναπνοής 233
Παθολογικοί τύποι αναπνοής 236
Ψηλάφηση του θώρακα 243
Φωνητικές δονήσεις 239
Τεχνική της επικρούσεως 244
Επικρουστικοί ήχοι 249
Καθορισμός πνευμονικών ορίων 254
Ακρόαση του θώρακα 258
Γενικές παρατηρήσεις 258
Αναπνευστικό ψιθύρισμα 262
Φωνητική αντήχηση 269
Επιπρόσθετοι ήχοι 271
Ρόγχοι 272
Μεταλλικό τιντίρισμα 281
Ήχος πίπτουσας σταγόνας 281
Ήχος υδροσύριγγας 281
Ιπποκρατική σείση 281
Ήχος τριβής 282
Παρακέντηση του θώρακα 284
Διάγνωση νόσων του αναπνευστικού συστήματος 286
Νόσοι των βρόγχων 287
Οξεία βρογχίτιδα 287
Απόφραξη τραχείας και βρόγχων 287
Βρογχεκτασία 288
Βρογχικό άσθμα 289
Νόσοι των πνευμόνων 290
Πνευμονικό εμφύσημα 290
Βρογχοπνευμονία 291
Λοβώδης πνευμονία 292
Πνευμονική συμφόρηση 295
Πνευμονικό οίδημα 296
Πνευμονική πύκνωση 296
Ατελεκτασία 297
Ινώδης ρίκνωση του πνεύμονα 298
Πνευμονικές κοιλότητες 299
Καρκίνος του πνεύμονα 300
Πνευμονική εμβολή 300
Πνευμονική φυματίωση 301
Νόσοι του υπεζωκότα 302
Πλευρίτιδα 302
Ελεύθερο υγρό υπεζωκοτικής κοιλότητας 305
Εγκυστωμένο υγρό 309
Παχυπλευρίτιδα 310
Πνευμοθώρακας 310
Υδροπνευμοθώρακας 312
Νόσοι του μεσοθωρακιού 312
Μεσοπνευμόνιο σύνδρομο 312
Μεσοθωρακικό εμφύσημα 314
Κεφάλαιο V
Κυκλοφορικό σύστημα 316
Γενικές παρατηρήσεις 316
Συμπτώματα καρδιοπαθειών 317
Λήψη του ιστορικού 317
Δύσπνοια 319
Συμπτώματα βρογχίτιδας 322
Αιμοπτύσεις 323
Πόνος 324
Αϋπνία 328
Αίσθημα παλμών 328
Συγκοπικές προσβολές 329
Γαστρεντερικά συμπτώματα 331
Συμπτώματα από το ουροποιητικό σύστημα 331
Άλλα συμπτώματα 332
Γενική επισκόπηση 333
Φλεβικός σφυγμός και φλεβική πίεση 339
Αρτηριακός σφυγμός 345
Αρτηριακή πίεση 352
Προσδιορισμός αρτηριακής πιέσεως 352
Αρτηριακή υπέρταση 355
Αρτηριακή υπόταση 365
Επισκόπηση της προκάρδιας χώρας 367
Καρδιακή ώση 368
Ανωμαλίες προκαρδίου 371
Ψηλάφηση της προκάρδιας χώρας 372
Καρδιακή ώση 372
Ψηλάφηση καρδιακών τόνων 375
Ροίζος 376
Περικαρδιακή τριβή 378
Επίκρουση της καρδίας 379
Όρια της καρδίας 381
Ακρόαση της καρδίας 388
Γενικές παρατηρήσεις 388
Καρδιακοί τόνοι 391
Κλαγγή διανοίξεως 403
Πλαταγίσματα ή ήχοι εκκενώσεως 404
Καρδιακά φυσήματα 406
Συστολικά φυσήματα 411
Διαστολικά φυσήματα 415
Συνεχή φυσήματα 417
Περικαρδιακός ήχος τριβής 418
Εξωκαρδιακή ακρόαση 419
Παρακέντηση περικαρδιακής κοιλότητας 420
Διάγνωση νόσων του κυκλοφορικού συστήματος 421
Επίκτητες βαλβιδοπάθειες 421
Στένωση αορτής 421
Ανεπάρκεια αορτής 423
Μικτή αορτική βαλβιδοπάθεια 426
Στένωση μιτροειδούς 426
Ανεπάρκεια μιτροειδούς 430
Μικτή βλάβη μιτροειδούς 432
Στένωση τριγλώχινας 432
Ανεπάρκεια τριγλώχινας 443
Συγγενείς καρδιοπάθειες 434
Τετραλογία του Fallot 434
Τριλογία του Fallot 436
Ατρησία της τριγλώχινας 437
Συνδρομή Eisenmenger 437
Μεσοκολπική επικοινωνία 438
Μεσοκοιλιακή επικοινωνία 438
Ανοικτός αρτηριακός πόρος 440
Στένωση του ισθμού της αορτής 441
Παθήσεις του περικαρδίου 442
Ξηρά περικαρδίτιδα 442
Περικαρδιακό υγρό 443
Χρονιά συμπιεστική περικαρδίτιδα 446
Παθήσεις των αγγείων 448
Αθηροσκλήρωση-Αρτηριοσκλήρωση 448
Κροταφική αρτηρίτιδα 452
Αποφρακτική θρομβαγγειίτιδα 453
Σύνδρομο καρωτιδικού κόλπου 454
Λεμφικό οίδημα των άκρων 455
Κεφάλαιο VI
Πεπτικό σύστημα 457
Συμπτώματα από το στόμα και φάρυγγα 457
Φυσική εξέταση στόματος φάρυγγα και οισοφάγου 459
Τα χείλη 459
Δόντια και ούλα 459
Η γλώσσα 462
Στοματική κοιλότητα 467
Φάρυγγας και αμυγδαλές 467
Ο οισοφάγος 469
Εξέταση της κοιλίας 473
Συμπτώματα παθήσεων κοιλιακών οργάνων 473
Κοιλιακός πόνος 473
Έμετοι-Ναυτία 480
Αιματέμεση-Μέλαινα 483
Διαταραχές της ορέξεως 486
Αίσθημα καύσου 489
Έρυγές 490
Αναγωγή γαστρικού περιεχομένου 491
Λόξυγγας 491
Αίσθημα ταχείας πληρώσεως του στομάχου 493
Μετεωρισμός της κοιλίας 493
Βορβορυγμοί 497
Δυσκοιλιότητα 497
Διάρροια 505
Τεινεσμός 512
Ακράτεια κοπράνων 513
Επισκόπηση των κοπράνων 514
Επισκόπηση της κοιλίας 518
Τοπογραφία της κοιλίας 518
Επισκοπική εξέταση της κοιλίας 519
Κοιλιακά τοιχώματα 520
Μέγεθος σχήμα και συμμετρία της κοιλίας 525
Κινήσεις της κοιλίας 530
Ψηλάφηση της κοιλίας 533
Ψηλάφηση κοιλιακού τοιχώματος-Μυϊκή σύσπαση 536
Ευαισθησία της κοιλίας 541
Ψηλάφηση των σπλάγχνων 546
Όγκοι της κοιλίας 555
Περιτοναϊκό υγρό 557
Επίκρουση της κοιλίας 558
Ακρόαση της κοιλίας 561
Εξέταση του ορθού 562
Επισκόπηση πρωκτικής χώρας 562
Δακτυλική εξέταση του ορθού 563
Παρακέντηση της κοιλίας 566
Διάγνωση νόσων κοιλιακών οργάνων 567
Νόσοι του στομάχου 442
Γαστρίτιδα 568
Πεπτικό έλκος 569
Καρκίνος του στομάχου 571
Στένωση του πυλωρού 573
Γαστρεντερικές νευρώσεις 574
Νόσοι του εντέρου 576
Εντερίτιδα 576
Ειλεός 577
Σκωληκοειδίτιδα 581
Νόσοι του περιτοναίου 584
Οξεία περιτονίτιδα Οξεία κοιλία 584
Χρονιά περιτονίτιδα 590
Ασκίτης 591
Νόσοι του ήπατος 594
Ηπατίτιδα από ιό 594
Οξεία κίτρινη ατροφία του ήπατος 596
Κίρρωση του ήπατος 597
Κεφάλαιο VII
Ουροποιητικό σύστημα 604
Α' Συμπτώματα παθήσεων ουροποιητικού συστήματος 604
Πόνος 605
Συχνουρία 611
Αραίωση των ουρήσεων 612
Επίσχεση των ούρων 612
Ακράτεια των ούρων 614
Ενούρηση 615
Πολυουρία 616
Ολιγουρία-Ανουρία 619
Όψη των ούρων 623
Χροιά των ούρων 623
Οσμή των ούρων 625
Αιματουρία 626
Αιμοσφαιρινουρία 632
Πυουρία 633
Μεταβολές του ειδικού βάρους των ούρων 635
Γενικά συμπτώματα 637
Β'Φυσική εξέταση ουροποιητικού συστήματος 640
Επισκόπηση 640
Ψηλάφηση 642
Ψηλάφηση των νεφρών 642
Ψηλάφηση των ουρητήρων 645
Ψηλάφηση της ουροδόχου κύστεως 645
Δακτυλική εξέταση 645
Ευαισθησία στην πίεση 646
Επίκρουση 648
Γ' Διάγνωση παθήσεων ουροποιητικού συστήματος 648
Παθήσεις του νεφρού 648
Οξεία νεφρίτιδα 648
Χρονιά νεφρίτιδα 653
Οξεία νεφρική ανεπάρκεια από νεκρωτικές νεφροπάθειες 657
Πυελονεφρίτις 658
Παθήσεις της ουροδόχου κύστεως 661
Κυστίτιδα 661
Κεφάλαιο VIII
Αιμοποιητικό σύστημα 662
Γενικές παρατηρήσεις 662
1. Αναιμίες 664
Γενική κλινική εικόνα αναιμίας 664
Μεθαιμορραγική αναιμία 668
Σιδηροπενική αναιμία (υπόχρωμη μικροκυτταρική αναιμία) 670
Κακοήθης αναιμία 672
Υποπλαστικές αναιμίες 674
Αιμολυτικές αναιμίες 674
2. Αιμορραγικές διαθέσεις 675
3. Παθήσεις χαρακτηριζόμενες από υπερπλασία των αιμοποιητικών οργάνων 680
Πολυερυθραιμίες 680
Λευχαιμίες 682
Νόσος του Hodgkin 687
Κεφάλαιο IX
Νευρικό σύστημα 690
I. Εισαγωγικά στοιχεία 690
Κινητικές οδοί 690
Πυραμιδική κινητική οδός 690
Εξωπυραμιδικό κινητικό σύστημα 693
Αισθητικές οδοί 693
Παρεγκεφαλιδικές οδοί 696
Αντανακλαστικά 696
Τενόντια αντανακλαστικά 697
Επιπολής αντανακλαστικά 793
Κέντρα αντανακλαστικών 704
Παθολογικά αντανακλαστικά 795
II. Στοιχειώδης νευρολογική εξέταση 707
Γενική επισκόπηση 708
Θόλωση διάνοιας-Κώμα 708
Εξέταση εγκεφαλικών νεύρων 715
Κινητικό σύστημα 718
Εξέταση αισθητικότητας 724
Οσφυονωτιαία παρακέντηση 725
Παθολογικές μεταβολές εγεφαλονωτιαίου υγρού 728
Ευρετήριο 731